मुस्ताङमा तोरन्लको रौनक

 केशव बि.क./मुस्ताङ साप्ताहिक संवाददाता
    थकाली जनजातिको उद्गम स्थल भनेर चिनिने हिमाली जिल्ला मुस्ताङमा थकालीको ऐतिहासिक चाड तोरन्ल मेरको चहलपहल बढेको छ । फाल्गुन शुक्ल पूर्णिमा तिथिमा पर्ने यस पर्व विशेषगरी पितृको स्मरण गर्दै, ताराखेल खेली, मिठामिठा परिकारका साथमा आफन्तसँग भाईचारा साटासाट गरी मनाउने गरिन्छ ।
  थकालीको ऐतिहासिक तोरन्ल मेर पर्वमा बाह्र महिनामा राम्रो मौसम फाल्गुन शुक्ल पूर्णिमाको निर्मल आकाश टहटह उधाउँदो चन्द्रमा शुद्ध र निर्मल पानी स्वच्द्ध हावाको अवसर पारेर प्रकृति तथा पितृ स्मरण पूजा गर्ने प्रचलन रहेको छ ।
वसन्त ऋतुको उदय सँगै गर्मी बढेर बैँश र लालीगुराँसका फुल फुल्ने साथै धुपीको नयाँ पालुवा पलाउने समयमा पर्ने फागुन पूर्णिमा चाड अर्थात तोरन्ल मेर चाड आगमनको सँघारमा महिलाहरु घर आगन सरसफाई गर्नुका साथै चाडमा चाहिने चौरासी व्यञ्जनका सामाग्री जुटाउन व्यस्त रहन्छन् । सरसफाई र मिठो खाना बनाउने थकालीहरुको मौलिक पहिचानको रुपमा लिइन्छ ।
आदिवासी थकाली जातिको प्रमुख साँस्कृतिक चाड तोरन्ल मेर म्ह«ी सँग तारो खेल पनि गाँसिदै आएको छ । तोरन्ल शुरु हुनुभन्दा तीन दिन अगाडी तारो गाड्ने प्रचलन रहेको छ । तारो एक फुट चौडाई छ फुट लम्बाई र दुई इन्च मोटाइको फलेक तयार पारी तारो गाडिन्छ । तोरन्ल मेर चाडमा तारा गाडे पछि छ्योत्पो फुल्व गरिन्छ । छ्योत्पो प्रकृति देवी देवता तथा पितृहरुको आरधाना र स्मरण गर्नु हो । 

धनुषवाण थकाली पुर्खाहरुको जीवन रक्षा र जिविकोपार्जनको निम्ति साथमा लिई आएको र पछि कालान्तरमा थकाली जातिको पहिचानको प्रतीकको रुपमा रहेको र धनुषवाण नै अन्तमा चाड पर्वको मनोरञ्जनको साधन बनेको स्थानिय आनन्द शेरचन बताउँछन् । 

परापूर्वकालमा धनुषवाण भिरेपछि जीवन रक्षा यसैबाट गर्न सकिने र आफु माथि कुनैै शत्रु वा बन्य जन्तुले आक्रमण गर्न आएमा त्यसको प्रतिकार गर्न धनुषवाणको प्रयोग भईआएकाले थकाली जातिका पुरुष वर्गले परम्परादेखि धनुषवाण खेल्दै आएको बताईन्छ ।
यस पर्वमा वर्षाै देखि टाढा रहेका आफन्तजन सँग भेटघाट गर्दै नाच गान गर्छन् । र प्रकृतिमाता तथा दिवंगत पुर्खाहरुलाई पुजा अर्चना गरिन्छ। हप्ता दिन सम्म थकाली समुदायमा तोरन्ल मेर पर्व मनाउने प्रचलन रहि आएको स्थानिय चन्द्रमोहन गौचनले बताए ।